Doğumsal Kafatası Bozuklukları (Kraniosinostoz)

Plagiosefali, skafosefali, brakisefali olarak türleri bulunan, doğum öncesinde ya da sonrasında meydana gelen kafatası eğrilikleri farklı nedenler ile ortaya çıkmaktadır. Kafatası eğriliği; bu bölgede görülen yamukluk, düzlük ve asimetrik biçimsizliklere denilmektedir.

Bebeklerde en sık görülen problemlerden biri kafatası eğriliği, devamlı aynı tarafa yatma nedeni ile oluşmaktadır. Bu nedenle bebekler her zaman aynı pozisyonda yatırılmamalıdır.  Erken teşhis edilmesi oldukça önemli olan bu sendrom; tedavisi geç kalındığında kalıcı hasar oluşmaktadır. Yeni doğan bebeklerde en sık görülen problem düz kafa sendromu yani plagiosefalidir

Kafatası Eğriliği Neden Olur?

Kafatası eğriliğine birden fazla faktör neden olabilmektedir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Doğumsal nedenler
• Travmalar
• Bebeklik döneminde sürekli aynı pozisyonda yatma
• İkiz bebek
• Erkek cinsiyeti
• Prematüre doğma
• Zor doğum
• Bebek arabasında uzun süre oturma

Kafatası Eğriliği Tedavisi

Kafatası eğriliği tedavisi bebeklik döneminde farklı materyaller ile kafatasını şekillendirme uygulamaları ile gerçekleştirilmektedir. Ancak geciken tedavilerde, shunt tedavisinin yararlı olamadığı tedavilerde kafatası estetiğine başvurulmaktadır. Kafatası estetiği genellikle yetişkinlere uygulana bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi süreci öncesinde hasta ayrıntılı bir muayeneden geçirilmektedir. Kafatasındaki eğriliğin konumu ve ciddiyeti değerlendirilmekte ve tedavi planlaması yapılmaktadır. 3 boyutlu görüntüleme teknikleri ile değerlendirilen kafatasındaki eğrilikler cerrahi yöntemler ile onarılabilmektedir.

Kafatası şekil bozuklukları tıp dilinde Kraniosinostoz olarak adlandırılır. Erişkin bir insanda kafa uzunluğu bedenin 1/8 i iken yeni doğan bir bebekte bu 1/3 dür. İlk sene içerisinde beyin hacminde 3 kat artış olur. Her yaş döneminde bu kat be kat artar. Bu hızlı büyüme döneminde kafatası kemikleri hızla genişlemeye ve beyinde yer açmaya başlamalıdır. Bu genişleme olmadığı takdirde kafatası şekil bozuklukları meydana gelir. Kemikler arasında beyin ve gözler hasar görmeye başlar. Bu durumun sağlıklı hal alması için kısa sürede cerrahi müdahale şarttır.

Kafatasındaki kemikler birbirine temas ederek kafatası içerisinde büyüme odağı görevini üstlenirler. Yeni doğan bebekte de bu kemik hatları mevcuttur. Diğer taraftan beynin ve göz kürelerinin büyümesi kafatası kemiklerini dışarı doğru ittiğinden hem eğrilik hem de beyin büyümesi durumuna sebebiyet verecektir. Kafatası bozuklukları tanısı klinik bir muayeneden geçmesinin yanı sıra tüm soyu incelenir, bilgisayarlı tomografiye alınır, MR çekilir. Bu rahatsızlıkta ailede genetik yapı son derece önem taşıdığından ayrıntılı inceleme gereklidir. Kafatası şekil bozuklukları, eğrilikleri tedavisinde her şeyden önce bir ekip çalışması gerekliliği vardır. Bu ekipte olmazsa olmaz plastik cerrah, beyin cerrahı, ortodondist, radyolog, genetikçi, KBB uzmanı, anestezist, fizik tedavi, konuşma terapisti ve psikolog olmalıdır.

Kafatası Eğriliği Tedavisinde Ameliyat Kararı Nasıl Alınır?

Kafatası şekil bozuklukları tedavisinde cerrahi kısmın bir numaralı amacı yaşanan deformasyon olayının özellikle çocuklarda en kısa sürede gerçekleştirilip psikolojilerinin bozulmasına sebebiyet vermeden tedavi etmektir. Bu rahatsızlıklarda büyümeler hızlı olarak devam ettiğinden cerrahi karar hızlı bir şekilde alınmalı ve uygulanmalıdır. İşlem ne kadar erken yapılırsa sonuçlar da o kadar mutlu edici olmaktadır.

Kafatası Eğriliği Tedavisinde Zamanlama

Eğer problem bebeklik döneminde nüksetmişse beynin sıkışma durumu ve baş arkası incelenir ve ameliyatın gerçekleşmesi için hazırlıklara başlanır. Beyin çok sıkışmadan bu işlem gerçekleştirilmelidir. Zira beyin gelişimi ilk 3 yılda çok hızlı geliştiğinden aylıkken uygulama çok daha fayda sağlamaktadır. Bu rahatsızlık cerrahi müdahaleye rağmen tekrar nüksedebilir bu sebeple de her sene hastadan tomografi istenir.

Yetişkinlerde Kafatası Eğriliği Tedavisi

Yetişkinlerde kafatası kemikleri sertleştiği için cerrahi müdahale şart durumdadır. Hastaya anestezi yapıldıktan sonra protezler kafa derisi açılarak yerleştirmesi yapılır. Ameliyat sonrasında bölgede ağrı görülmesi doğal bir süreçtir. Ameliyatın süresi de var olan eğrilik düzeyine göre değişkenlik gösterir.

Bebeklerde Kafatası Eğriliği Tedavisi

Bebeklerde kafatası eğrilikleri ve şekil bozuklukları bazen cerrahi müdahale olmadan özel başlıklarla tedavi edilme sürecine girebilirler. Bazı durumlarda kafatasına uygun bir materyal yerleştirilip kemikle kaynaşması beklenir.

1- Kafatası eğrilikleri kesinlikle hızlı tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

2- Kafatası eğrilikleri anne karnında ya da doğum esnasında var olabilir.

3- Bu rahatsızlıklarda ailede genetik durum araştırılması yapılmalıdır.

4- Kafatası eğriliği tanısı tedavi edilmezse beyin sıkışması durumu yaşanır.

5- Kafatası bozuklukları klinik bir tedaviden ve ultrasonlardan geçmek sonrası netleşir.

Kafatası eğrilikleri ve beraberinde şekil bozuklukları anne karnında ya da doğum sonrasında oluşabilmektedir. Düz, yassı, yamuk, eğrilik durumu görülebilir durumdadır. Genelde de şekil bozuklukları ikizlerde ve özellikle de erkek bebeklerde yaşanır. Kafatasında 5 adet kemik vardır ve bu kemiklerde oynamaz eklemlerle birleşmektedir. Bebeklikten çocukluğa kadar bu gelişimler beyinle birlikte şekil alır. Eğer kafa kemiklerinde erken kaynama söz konusu olursa şekil bozukları ve eğrilikler yaşanması olasıdır. Yaşanan şekil bozuklukları sonrasında da beyinde sıkışmalar ve baskılar başlayacaktır. Bu da bebekte ya da çocukta gelişim geriliğine neden olacaktır. Özellikle göz etrafında ve yüzde şekil değişiklikleri de yaşanır. Bu tür durumlarda anne karnında tanı koymak zor olsa da ayrıntılı ultrason yardımcı olabilir. Asıl tanı doğum sonrasında rahatlıkla olacaktır. Kafa şekil bozuklukları ve bıngıldak kontrolü esnasında sıra dışı olan durum görülür haldedir. Çekilen kafa grafileri ve tomografiler ile tanı konulur. Sonrasında da hızlı bir tedavi sürecine geçilmelidir. Özellikle cerrahi yöntemde başarı oranları yüksek haldedir.

Cerrahi tedavi sonrasında takip son derece önemlidir. Zira ameliyat tekrarı gerekebilmektedir. Ameliyat sonrasında hasta yakın takibe alınarak kafa büyümesi engellenmesi için gerekli önlemler alınır, uzun yıllarca takibi gerekli olan durumdur. Doğum sonrasında kafatası şekil bozuklukları fark edildiğinde mutlaka gerekli kontrollerin yapılması gereklidir. Erken teşhis bu aşamada çok önemlidir. Eğer bu durum bir bebekte ise mutlaka detaylı inceleme lazımdır. Bu durumlarda fizyoterapi ile boyun kasları güçlendirilerek sorun çözülebilir. Burada amaç kafatası kemikleşmeden tedavi aşamasına geçmektir. Kafatası eğriliklerinde eğer sıkıntılı durum erken teşhis edilmişse bazen cerrahi müdahaleye gereksinim olmadan kask tedavisi uygulaması ile başarılı sonuçlar da elde edilebilir. Ve kafatası normal seyrinde büyüyüp gelişimine devam eder.

Kafatası Eğriliğinde Düzeltilebilecek Durumlar

Kafatası eğriliklerinin estetik ameliyatlar ile düzeltilebileceği durumlar şu şekildedir; Kafatasında bulunan asimetriler Kafatası şeklinin yassı olması Kafatasının büyük olması Kafatasında travmatik olaylar nedeni ile oluşan çökmeler Kraniofasiyal cerrahi olarak tanımlanan kafatası ameliyatları; problemin nedenine bağlı olarak farklı şekillerde uygulanmaktadır. Kafatasında bulunan yamuklukların düzeltilmesi işlemi genel anestezi altında kafa derisinin açılması işlemi ile gerçekleştirilmektedir. Herhangi bir protez uygulamasına ihtiyaç duyulduğunda ise protez uygulaması gerçekleştirilmektedir.

Kafatası eğriliği ameliyatını uygulayacak olan doktorun seçimi ameliyatın başarı açısından oldukça önemlidir. Aksi halde gerek kafa derisinde gerekse de kafatasında birtakım problemler açığa çıkabilmektedir.

Op. Dr. Umut Sinan Ersoy
Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi