Yanık
Yanık hasarlarına neden olan birçok etken mevcuttur. En sık yanık etkeni sıcak sıvılardır (sıcak su, çay gibi) ve yanık derecesini etkileyen en önemli faktörse sıvının sıcaklığı ve maruziyet süresidir. Bununla beraber alev yanıkları, parlama yanıkları, temas yanıkları ve elektrik yanıkları da sık karşılaşılan diğer yanık türleridir. Yanık tedavisi ile yanık ameliyatı, yanık hasarlarını ve izlerini onarıp gidermeye olanak tanır. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler arasında yanığın genişliği, derinliği, lokalizasyonu, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve yanık etkeni sayılabilir.
Yanıklar derecelerine göre sınıflandırılırlar.
Birinci Derece Yanıklar
Güneş yanığı birinci derece yanıklara örnek olarak verilebilir. Bu yanıklarda epidermis dediğimiz derinin en üst tabakası etkilenmiştir ve oldukça ağrılıdır. Topikal merhemlerle tedavi edilir.
İkinci Derece Yanıklar
İkinci derece yanıklar kendi aralarında yüzeyel ve derin yanıklar olarak sınıflandırılır. Yüzeyel yanıklarda karakteristik olarak içi sıvı dolu kesecikler (bül) oluşur. Bunlar genellikle 3 hafta içinde pigmentasyon oluşturaral iyileşirler ancak skar dokusu gelişimi pek beklenmez. 2. derece derin yanıklarda ise olay derin dermistedir ve genellikle skar dokusu ve kontraktür gelişimi izlenir.
Üçüncü Derece Yanıklar
Tam kat yanıklardır ve derinin tamamı tutulmuştur. Bu hastalarda rekonstrüktif cerrahinin işi olan deri grefti, fleple onarım gibi operasyonlara ihtiyaç duyulabilir.
Hangi Hastaların Hastanede Yatarak Tedavi Edilmesi Gereklidir
- 1o yaşın altında ya da 50 yaşın üstünde toplam vücut alanının (TVA) %10 undan fazla olan 2. ve 3. derece yanığı olanlar
Yukardaki hasta grubu haricinde TVA’nın %20 sinden fazla 2. ve 3. derece yanığı olanlar
- Elektrik yanıkları
- İnhalasyon yanıkları
- Kimyasal yanıklar
- Genital bölge yanıkları
- Eşlik eden hastalık ya da travması olan hastalar
Tedavide Önemli Olan Noktalar Nelerdir?
Yanık tedavisi uygulamalarında yanık hastalarında ilk ve en önemli basamak hastaya yeterli sıvı ve elektrolit desteğinin sağlanmasıdır. Yatış gerekliliği olan hastalarda yanığın derecesi ve yüzeysel genişliğine bağlı olarak hesaplanacak sıvı miktarı idrar çıkışı ve CVP gibi parametrele göz önüne alınarak hastaya damar yoluyla takviye de bulunulmalıdır.
Yanık hastalarının bağışıklık sistemi baskılanmıştır ve mikroorganizmalara karşı en önemli defans sistemi olan derinin bütünlüğü bozulmuştur. Bunun içindir ki bu hastalarda ciddi ve ölümcül enfeksiyonlar görülebilir. Yanık tedavisi sürecinde yara bakımı ve antibiyotik tedavisi diğer önemli bir alandır.
Yanık tedavisi sonucunda iyileşen yanık hastalarında kontraktür dediğimiz yara iyileşmesine bağlı eklemlerde çekmeler ve fonksiyon kayıpları, skar dokusu oluşumu görülebilir. Bunların önlenmesi için uygun metodlar; rekonstrüksiyon, atelleme, fizik tedavi, bası giysisi kullanımı, silikon sheet ve skar oluşumunu engellemeye yönelik krem kullanımı oldukça önemlidir.
Yanık Hastalarının Geç Dönem Tedavileri
Yanık hastalarında en sık görülen geç dönem komplikasyonları skar dokusu dediğimiz kötü iz gelişimi ve kontraktür dediğimiz eklem bölgesinde hareketi kısıtlayıcı deri bantlarının oluşumudur. Bunların tedavisinde doku genişletici uygulamaları, kontraktürün açılarak deri grefti ya da fleple onarım alternatifleri kullanılabilir.
Op. Dr. Umut Sinan Ersoy
Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi